Xã Đắk Nia được thành lập theo Nghị định 82/2005/NĐ-CP ngày 27/6/2005, trên cơ sở tách từ xã Đắk Nia, huyện Đắk Nông, tỉnh Đắk Lắk (cũ), (nay thành phố Gia Nghĩa). Là xã vùng ven của đô thị Gia Nghĩa với vị trí địa lý khá thuận lợi trong việc phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội: nằm phía Đông Nam của thành phố Gia Nghĩa, phía Đông giáp xã Quảng Khê, huyện Đắk G’Long, phía Nam giáp xã Lộc Bảo, thị xã Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng, phía  Bắc giáp phường Nghĩa Đức và xã Đắk Ha của huyện Đắk G’Long, phía tây giáp xã Nhân Cơ, xã Nhân Đạo, huyện Đắk R’Lấp, phường Nghĩa Tân, Nghĩa Trung. Xã có tuyến đường quốc lộ 28 chạy dọc qua thông từ phố Gia Nghĩa với huyện Đắk G’Long và tỉnh Lâm Đồng. Qua quá trình hình thành và phát triển, hiện nay, xã Đắk Nia có tổng diện tích tự nhiên là 9.354,87 ha, dân số là 2.855 hộ với 10.875 khẩu, gồm có 12 thôn, bon, có 15 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó: dân tộc thiểu số chiếm gần 40 %, một xã có địa bàn rộng, dân cư phân bố rộng khắp, trình độ dân trí không đồng đều, giao thông đi lại gặp nhiều khó khăn đặc biệt vào mùa mưa. Cơ cấu kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp chiếm 90%; Số hộ nghèo 54 hộ, chiếm tỷ lệ 1,9%, hộ cận nghèo 90 hộ, chiếm tỷ lệ 3,15% theo nghèo đa chiều. Đời sống nhân dân còn rất nhiều khó khăn, thu nhập còn thấp so với mặt bằng chung của thành phố. Trên địa bàn có 3 tôn giáo chính: Phật giáo, Tin Lành, Thiên chúa giáo.

Những năm gần đây Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” trên địa bàn xã Đắk Nia có nhiều chuyển biến tích cực, phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Để đạt được những kết quả đó, sự đóng góp không nhỏ của hệ thống chính trị, người dân. Phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng Công an, Quân sự, xác định được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và người dân những hạt nhân là những công dân điển hình, là nhân tố quyết định mọi thắng lợi trong cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự, cũng như trong xây dựng phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, trong tham gia phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, phục vụ đắc lực nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, trong Phong trào “Toàn dân bảo vệ An ninh Tổ quốc” (gọi tắt Phong trào) tại địa bàn cơ sở.

Phát huy sức mạnh của nhân dân trong phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” theo tinh thần Nghị quyết số 43-NQ/TW, ngày 24-11-2023, của Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII, “Về tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc” được xác định là nội dung quan trọng của biện pháp vận động quần chúng tham gia bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội. Thực hiện Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Thời gian qua, trên địa bàn xã Đắk Nia có nhiều tấm gương quần chúng nhân dân điển hình, tiêu biểu trong Phong trào đấu tranh tố giác tội phạm. Những hành động dũng cảm, không quản ngại khó khăn, nguy hiểm người dân tích cực, nắm bắt thông tin, kịp thời trình báo, tố giác và phối hợp với các lực lượng chức năng truy bắt tội phạm đã góp phần rất lớn vào việc giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương.

Phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (ANTQ) trên địa bàn xã thời gian quan đã thu hút được đông đảo quần chúng nhân dân tham gia. Nhiều điển hình tiên tiến đã xuất hiện từ phong trào này, góp phần nâng cao ý thức tự giác của nhân dân trong bảo vệ an ninh trật tự (ANTT) tại địa phương. Trong đó, điển hình ông Nguyễn Văn Thuật, Ông Nguyễn Ngọc Trung, thường trú bon S’ Rê Ú; ông Y Bông, thường trú bon Phai Kol Pru Đăng và ông K’ Wơn, thường trú bon N’ Riêng, xã Đắk Nia,... chính là những tấm gương như thế.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt đánh giá cao vai trò, sức mạnh của nhân dân và khẳng định chân lý: “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”. Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa giai đoạn hiện nay, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định: Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” là một trong những phong trào thi đua yêu nước, gắn bó chặt chẽ với các phong trào cách mạng khác, là cơ sở rất quan trọng để xây dựng “thế trận lòng dân”, thế trận an ninh nhân dân gắn với thế trận quốc phòng toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là biện pháp cơ bản, quan trọng để phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh với các loại tội phạm, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, phục vụ đắc lực việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước. Do vậy, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo có ý nghĩa quan trọng, chiến lược để tập hợp, phát huy sức mạnh của các tầng lớp nhân dân tham gia phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”.

Điển hình trong Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” ở cơ sở, có ông Nguyễn Văn Thuật, thường trú tại bon S’ Rế Ú, ông cùng với các cán bộ, người dân trên địa bàn thôn, bon đã kiến nghị, đề xuất kịp thời với UBND xã tổ chức các chương trình, hoạt động có ý nghĩa tuyên truyền, giáo dục cho toàn thể nhân dân thực hiện nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phát huy vai trò trách nhiệm của một người công dân; luôn giữ mối quan hệ, phố hợp chặt chẽ với Ban chỉ huy Công an, Ban Chỉ huy Quân sự, Ban tự quản thôn, bon … trong việc tăng cường giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa bàn. Ông luôn nắm chắc tình hình hoạt động cũng như dư luận quần chúng nhân dân trong địa phương, cung cấp nhiều nguồn tin cho lực lượng Công an xã để đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội tại địa bàn.

 Bên cạnh đó ông còn phối hợp vận động nhân dân chấp hành chủ trương đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tuyên truyền vận động nhân dân xây dựng gia đình văn hoá, duy trì tuyến đường sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn; và hưởng ứng các hoạt động xây dựng nông thôn mới nâng cao, sống “có nghĩa, có tình”, xây dựng tình làng nghĩa xóm đoàn kết, tiến bộ, văn minh, hạnh phúc. Ngoài ra ông tham gia đóng góp, hỗ trợ kính phí tổ chức thực hiện các phong trào cho địa phương, cụ thể: TDTT, hỗ trợ xăng xe cho tổ an ninh tuần tra, hỗ trợ kinh phí cho trưởng bon,...

Từ những nỗ lực, phấn đấu cùng với tinh thần nhiệt huyết của ông đã được địa phương và các cấp ghi nhận, biểu dương, khen thưởng: năm 2022 ông được UBND thành phố tặng giấy khen trong công tác xây dựng mô hình TDBVANTQ, năm 2024 ông vinh dự được UBND tỉnh tặng Bằng khen trong phong trào toàn dân BVANTQ và được biểu dương trong ngày hội Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Bản thân ông xứng đáng là một người cán bộ mẫu mực, một tấm gương sáng trong phong trào “Bảo vệ an ninh Tổ quốc” ở cơ sở.

Vì Vậy, trong thời gian tới nhằm góp phần kiềm chế, giảm tội phạm, đẩy lùi tệ nạn xã hội trên địa bàn xã nói chung, góp phần thực hiện nhiệm vụ kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh ở địa phương. Để Phong trào được duy trì thường xuyên, liên tục, hoạt động có hiệu quả, cấp ủy, chính quyền địa phương tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo; các ban ngành, đoàn thể tăng cường tuần tra, giám sát, kịp thời nắm tình hình có liên quan đến ANTT, đẩy mạnh công tác phối hợp tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt, cuộc vận động 5 không: “Không chứa chấp tiêu thụ của gian; không khai thác khoáng sản trái phép; không theo tà đạo, mê tín dị đoan; không mắc nghiện ma túy và các tệ nạn xã hội và không uống rượu bia khi tham gia giao thông”, các mô hình tiêu biểu, điển hình như: Mô hình “Cổng trường an toàn giao thông”; mô hình “Tổ an ninh cơ sở”; mô hình tổ liên gia tự quản về ANTT; vận động nhân dân chấp hành pháp luật về quản lý, sử dụng vũ khí - vật liệu nổ - công cụ hỗ trợ và pháo nổ; tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các chỉ thị, nghị quyết liên quan đến công tác đảm bảo an ninh trật tự, qua đó phát huy được hiệu quả.

Điều quan trọng là người dân trong xã luôn phải nêu cao vai trò làm chủ, ý thức cảnh giác trong công tác phòng, chống các loại tội phạm và âm mưu, phương thức, thủ đoạn, ý đồ chống phá của các thế lực thù địch; nhất là loại tội lừa đảo trên không gian mạng, tích cực tham gia xây dựng Phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, khích lệ vai trò, trách nhiệm của mỗi người dân tạo sự gắn kết, đồng thuận trong cộng đồng, cùng nhau xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc vững mạnh, góp phần đem lại sự bình yên cho cuộc sống của chúng ta./.